Brede basiszorg: Lezen en Spellen

De ontwikkeling van leesvaardigheid heeft grote invloed op de volledige schoolloopbaan van leerlingen, op de ontwikkeling van andere leergebieden zoals vb. wiskunde, op hun sociaal-emotioneel functioneren en op de maatschappelijke toekomst van elke leerling. Het creëren van een krachtige taalleeromgeving verhoogt de kansen op ontwikkeling en groei op elk van bovenstaande domeinen voor elk kind.

Voldoende inzicht hebben in leerplannen en het herkennen van sterke en zwakke punten in een taalmethode zorgen voor een verhoging van de vakinhoudelijke deskundigheid van leerkrachten. Professionalisering van kennis en inhouden rond klasmanagement, remediëring en inzicht in hedendaagse ondersteuningsmaterialen zoals vb. software,  zorgen voor het doelgericht inzetten van de taaldidactiek, om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoeften van alle leerlingen in zowel lager als secundair onderwijs.

Om het taalonderwijs beter te laten aansluiten bij de eigenheid van de leerlingen die verschillen in aanleg, gezins- en leefcontext en taalachtergrond, wordt van bij de start gefocust op een gedifferentieerde aanpak binnen de taallessen.

Het zorgzaam handelen binnen kleuter en lager onderwijs wordt onderverdeeld in het technisch lezen en schrijven en het begrijpend lezen. Binnen kleuteronderwijs is het noodzakelijk om van bij aanvang van start te gaan met het stimuleren van aanvankelijke geletterdheid binnen deze drie domeinen.  Lezen en correct schrijven/spellen zijn centrale elementen in een effectieve schoolloopbaan en verdienen in het lager onderwijs ruime aandacht. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van een rijk aanbod aan oefeningen en instructietechnieken. Wie zorgzaam handelt binnen het leesonderwijs kan best oog hebben voor het leesplezier van alle leerlingen. Ook het effectief gebruik maken van de tijd besteed aan lees- en spellingonderwijs is belangrijk.

Binnen het secundair onderwijs  start zorgzaam handelen met het maken van een beginsituatieanalyse op vlak van lezen en spellen, rekening houdend met de eventuele informatie over de leerling vanuit het basisonderwijs.

Een uitgebreid onthaalgesprek bij inschrijving is noodzakelijk. Indien de resultaten voor lezen en spellen onvoldoende blijken, kan ingezet worden op differentiëren met extra instructie en bekeken worden welke compenserende maatregelen toegepast kunnen worden.

Het aanbieden van kwaliteitsvolle didactiek is belangrijk bij het aanleren van vreemde talen. Voor alle leerlingen die een nieuwe taal leren en in het bijzonder voor leerlingen met lees en/of spellingproblemen, is het van groot belang dat er veel aandacht gaat naar het onder de knie krijgen en automatiseren van het nieuw klanktekensysteem. Hierbij kan er op zoek gegaan worden naar verschillende methodieken en materialen om de lessen te ondersteunen (zie voorbeelden in protocol).

De school verzamelt relevante gegevens over de mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid van elke leerling. Deze opvolging en brede evaluatie gebeurt door doelgerichte en kwaliteitsvolle observaties, de afname van valide en betrouwbare taalscreenings en/of afnames van taaltesten. Deze instrumenten kunnen worden ingezet om de leerling blijvend op te volgen en te achterhalen welke taalcompetenties leerlingen nog nodig hebben en wat hun behoeften zijn om te kunnen functioneren in een schoolse omgeving. Kleuters uit kansengroepen verdienen hierbij speciale aandacht.  

Door alle leerlingen te betrekken bij het taalbeleid en het leren lezen en correct schrijven, kan de motivatie om deze vaardigheden te verwerven worden vergroot. Dit kan door het aanbieden van verschillende activiteiten voor elke leeftijd tijdens en na de lessen, vb. Poëzieweek, voorleesweek, boek- en filmbesprekingen… 

Klik op een fase om verder te navigeren door het zorgcontinuüm.

Zelfevaluatie en peerevaluatie zorgen ervoor dat leerlingen hun sterktes en talenten leren (her)kennen. Zo krijgen ze ook de kans om hun noden aan ondersteuning binnen de taallessen kenbaar te maken. Het informeren van ouders betreffende het belang van lees- en schrijfvaardigheden en het taalbeleid van de school evenals het betrekken van ouders bij activiteiten die de school organiseert, zorgt ervoor dat het groeiproces van elke leerling verhoogt.

Brede basiszorg vormt de motor van een kwaliteitsvol beleid op leerlingenbegeleiding. Lezen en spellen maakt een belangrijk deel uit van het taalbeleid en staat centraal in het beleid op leerlingenbegeleiding. De school hanteert een systematisch en transparant taalbeleid, met een duidelijke leerlijn en visie zowel binnen kleuter, lager als secundair onderwijs. Dit taalbeleid is schoolspecifiek en houdt rekening met de context en instroomkenmerken van de school. Om de visie op taal en het taalbeleid goed uit te bouwen kan een school steeds een beroep doen op de pedagogische begeleiding.

Klik hier om de volledige tekst te lezen van de brede basiszorg bij het protocol Lezen en spellen.

Aan de slag

• Reflectievragen Brede basiszorg Lezen en spellen
• Leeswijzer Brede Basiszorg Lezen en Spellen