Verhoogde zorg: Lezen en Spellen
Hoe kan een school omgaan met leerlingen die meer zorg nodig hebben bij lezen en/of spellen?
In het kort
Via een zorgoverleg wordt de reeds aanwezige informatie rond geletterdheid verzameld vanuit een brede kijk op de leerling. Bij aanmelding van een kleuter worden niet enkel de basisgeletterdheid, de fonologische taalontwikkeling of het klankbewustzijn onder de loep genomen, maar ook de andere ontwikkelings- en leergebieden zoals motorische vaardigheden, executieve functies …
Binnen de lagere school en het secundair onderwijs wordt in kaart gebracht wat de mogelijkheden van de leerling zijn, welk groeiproces de leerling doorliep, wat reeds ondernomen werd om de leerling te ondersteunen in zijn ontwikkelingsproces binnen lezen en spellen, zowel voor het vak Nederlands als voor de vreemde talen. Er wordt eveneens informatie verzameld rond het welbevinden, de betrokkenheid en motivatie van de leerling, over de thuissituatie en bij meertalige leerlingen de thuistalen.
Binnen dit zorgoverleg is samenwerking met alle partijen die met de leerling te maken hebben van groot belang. Meer informatie kan vervolgens verzameld worden door het voeren van gesprekken met de leerkracht, met de ouders én eventueel met de leerling zelf. In het protocol staan voorbeelden van mogelijke vragen die tijdens deze gesprekken aan bod kunnen komen.
Het uitvoeren van kwaliteitsvolle observatie van het lees- en schrijfproces, het consequent nagaan of de gewenste effecten van de vooropgestelde doelen bereikt werden en het in kaart brengen van vorderingen voor lezen en spellen geven naast deze gesprekken een hele waaier aan extra informatie. Belangrijk hierbij is dat ook positieve aspecten en stimulerende factoren vermeld worden.
De leerkracht(en) en het zorgteam formuleren samen de doelen en onderwijs- en opvoedingsbehoeften en stemmen de interventies hierop af. Langetermijndoelen worden, indien nodig, opgesplitst in haalbare tussendoelen. Leerkrachten en ouders kunnen nood hebben aan ondersteuning om de nodige aanpak te realiseren. Dit kan gaan over het vergroten van kennis van en begrip voor lees- en spellingsproblemen, inzichten in hoe huiswerk begeleiden, remediëren, compenserende software gebruiken…
In het basisonderwijs wordt de aanpak eerder opgesteld vanuit een krachtige leeromgeving. De verantwoordelijkheid ligt meer bij de leerkrachten. De interventies bevorderen en ondersteunen de ontwikkeling van de lees- en spellingsvaardigheden van de leerling. Het eigen aandeel van de leerling zit, naast de extra inspanningen die ze doen om hun lees- en spellingsvaardigheid te verbeteren, ook in het leren toepassen van compenserende strategieën om hun problemen te omzeilen. Deze aanpak kan in de schoolloopbaan meer opschuiven naar een aanpak opgesteld vanuit de verantwoordelijkheid van de leerling waarbij hij zelfstandig leert omgaan met problemen en zo groeit in zijn metacognitieve vaardigheden.
De aanpak van leerlingen met lees- en spellingsproblemen binnen deze fase bestaat vaak uit het opstellen van differentiërende, remediërende, compenserende en dispenserende maatregelen. Het basisprincipe blijft gelden dat de leerling zoveel mogelijk betrokken blijft bij de klassikale lessen. Het vergroten van zelfstandigheid (onderwijsloopbaanperspectief) en het socio-emotioneel functioneren zijn hierbij altijd belangrijk. De leerlingen, die ondanks veel inzet weinig vooruitgang boeken in lezen en spellen, worden gestimuleerd en gewaardeerd voor hun inzet en aangemoedigd om verder te volharden.
Bij kleuters die moeite hebben met geletterdheid voor het effectief lezen en spellen is veel herhaling in kleine groepjes aangewezen. De interventies in de lagere school kunnen gedurende een korte periode bestaan uit extra tijd voor oefening met directe instructie en feedback. Ook voor leerlingen in de eerste jaren van het secundair is het nog zinvol om in te zetten op remediëren van lezen en spellen indien dit nog onvoldoende werd aangewend.
Klik op een fase om verder te navigeren door het zorgcontinuüm.
Compenseren wordt vooral ingezet om het vergroten van de achterstand met de medeleerlingen te voorkomen en de zelfstandigheid en het zelfbeeld te bevorderen. Via compenseren wordt geprobeerd om de problemen bij lezen en/of spellen partieel te omzeilen. Pas wanneer na evaluatie blijkt dat remediëren en differentiëren niet volstaan of niet relevant zijn en nagegaan is of compenserende maatregelen een oplossing kunnen bieden, zijn eventuele dispenserende maatregelen aan de orde.
Klik hier voor de volledige tekst van verhoogde zorg bij het protocol Lezen en Spellen.
Aan de slag
Leer bij
- Doe een beroep op je pedagogische begeleidingsdienst om je hierin te versterken.
Nog meer weten
Inhoudsopgave
Vind sneller de inhoud waarin u geïnteresseerd bent op deze pagina: