Implementeren: hoe doe je dat?

Via een anonieme vragenlijst (Google forms) wordt bevraagd waar noden liggen bij CLB-medewerkers:   

• Waar ligt jouw professionele nood? (uitleg, methodieken, ondersteuning,  professionalisering, …)  
• Wat gebeurt er al?  Wat gaat al goed? 
• Waar ben je bang voor? Wanneer en waarom ervaar je weerstand?  
• Heb je nog ideeën, suggesties, … ?  

In het beleidsteam worden de noden geclusterd en wordt er afgestemd rond de concretisering en het uitzetten van een tijdslijn. Stap voor stap werken rekening houdend met het tempo van de CLB-medewerker staat hierbij voorop.  

Het beleid maakt een overzicht van de noden van de verschillende medewerkers.  Ze maken hierbij een onderscheid tussen iedereen, schoolnabije CLB-medewerker (onthaler, contactpersoon, ankers …), trajectbegeleider, inhoudelijk. In onderstaande tabel specifiëren ze wie wat moet kennen en kunnen.   

Doorwerkdagen voor CLB’ers rond thema kleuters  

3de trimester 2022-2023  

Verschillende noden van CLB-collega’s werden vastgesteld:  

• We voelen in onze verschillende teams een nood aan meer expertise op vlak van kleuters, een toenemende vraag en complexere vragen bij steeds jongere kleuters, nood aan meer afspraken op centrumniveau 
• Het medisch team voelt een nood aan wetenschappelijk gefundeerde info en eenvormige adviezen die bruikbaar zijn tijdens het medisch onderzoek 1ste kleuter  

 N.a.v. bovenstaande hebben we een brainstorm georganiseerd op centrumniveau.  Volgende vragen werden gesteld:  

• Waar loop je tegenaan? 
• Wat loopt goed? Waar hebben we antwoorden op? Waar zijn succeservaringen? Waar zitten uitzonderingen? 
• Wat hebben we al geprobeerd? Welke materialen hebben we al? Wat doen we al? 
• Welke partners hebben we? Wie kan ons helpen? 
• Waar willen we naartoe en wat is de eerste stap die we kunnen zetten? Wanneer is het goed genoeg?  

September 2023 

• Het medisch team werkt materialen uit en verzamelt bestaande materialen en zetten dit in een map op de server, vb.: eetgewoontes, slapen, zindelijkheid, voorhuid, oogjes, houding, tutje, mond en tanden, taal 

• Alle medewerkers die in contact komen met kleuters werden uitgenodigd op een doorwerkdag op centrumniveau  

INHOUD: 

• Het medisch team licht materialen op de server toe die ze hebben uitgewerkt
  • De gekende materialen worden onder de loep genomen, vb.: Kleuters met extra zorg van Marc Boone, Prodiabrief kleuters, schoolrijpheid tips voor thuis, SIG kleuters veilig oversteken, …  

Voor elk materiaal bekijken we hoe bruikbaar wij dit vinden als CLB en welke info je hierin vindt voor volgende domeinen:  cognitief functioneren, executieve functies en werkhouding, lezen en spellen, motoriek, socio-emotioneel, spraak en taal, wiskunde 

• Een medewerker van de PBD komt spreken over de normale ontwikkeling bij kleuters:  wat in brede basiszorg en verhoogde zorg?  

Februari 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau: 
  • GIO en leerondersteuners werden als belangrijke partners uitgenodigd.  
  • In groepjes op het CLB werden (goede) ervaringen uitgewisseld om van elkaar te kunnen leren 
• Evaluatie pedagogische studiedag CLB (lezing van Katelijne Van Lommel): Er werd stil gestaan bij de vraag “hoe kunnen we dit meenemen in onze kleuterwerking?” 

Maart 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau:  

Casusbespreking met welzijnspartners werd georganiseerd.  Op volgende vragen werd een antwoord gezocht:  

• Wat zou je kunnen doen voor deze kleuter in deze klas o.b.v. de informatie in de kleutermap? 
  • Welke ideeën hebben we nog? Welke extra zaken kunnen we o.b.v. deze casusbespreking aanvullen in de kleutermap? 
  • Welke dingen vragen we veel en lijken in een klas niet haalbaar? 
  • Welke zaken/informatie missen we nog? 
  • Wat kan je doen in welke fase? 

Schooljaar 2024-2025 

• Psycho-educatie werd verder uitgewerkt vanuit evaluatie doorwerkdag maart waarin werd vastgesteld dat hier nood aan is.  

Aanpak : 

• op volgende personeelsvergadering (PV) bekijken wat we precies verder willen uitwerken of er al bestaande materialen zijn die we kunnen gebruiken (Vb.: huisje van Katelijne Van Lommel, window of tolerance, …)  Op PV’s is aandacht voor afstemming op noden en terugkoppeling. 
  • we willen zowel visueel als verbaal materiaal, op niveau van leerkracht, ouders en leerlingen 
  • werken we dit zelf uit of kijken we op niveau van de provincie? 

Algemene evaluatie 

Deze manier van werken dringt meer door, heeft een langdurig effect, het hele team is betrokken. 

• We staan als team samen stil bij onze werking rond kleuters.  
• We zoeken multidisciplinair naar bruikbare werkvormen.  
• We houden het onderwerp kleuters een langere tijd vast. 
• We vertrekken vanuit de noden die we hebben. 
• We krijgen nieuwe inzichten en inspiratie voor andere zaken in onze aanpak. 
• We proberen vormingen te koppelen aan onze doorwerkdagen.  
• We denken erover na om onze volgende stap in preventief werken ook binnen het niveau kleuters uit te werken.  
• We borgen deze info voor nieuwe collega’s door alles te verzamelen onder de kleutermap op de server. 

Tijdens een vergadering met de school rond de samenwerkingsafspraken wordt het model van Knoster gebruikt om de noden van de school op alle vlakken te bevragen. Zeker wanneer de werking moeizaam verloopt, kan dit een vertrekpunt zijn voor een plan van aanpak.  

Op basis van het model worden de doelen bepaald voor het komende schooljaar en worden concrete afspraken met de school gemaakt. Volgende vragen kunnen inspirerend zijn:  

• Visie: Wat zijn de speerpunten in de visie van de school? Begrijpt iedereen waar we naartoe willen? En hoe dragen we de visie uit in de praktijk? Komt dit overeen met de visie van het CLB? 
• Welk belang hebben alle partijen bij deze samenwerking? Weet iedereen wat de meerwaarde is voor de school/voor het CLB? Weet iedereen wat van hem/haar verwacht wordt? Hoe gaan we hierover communiceren met de leerkrachten/ouders/externe partners?  
• Wat is het concrete plan van aanpak? Wat is er reeds ondernomen? Wat staat er nog op de planning? Is er een goede samenwerking (wat behouden we, wat veranderen we)? Wat zijn valkuilen en hoe gaan we hiermee om?  
• Zijn er middelen voorzien voor deze samenwerking? Welke? Zijn deze toereikend? Hoe kunnen we streven naar meer efficiëntie?  
• Welke competenties zijn nodig om aan deze samenwerkingsafspraken tegemoet te komen vanuit alle partijen? En hoe kunnen we ons indien nodig herorganiseren of professionaliseren?  

CLB en PBD organiseren ontmoetingsdagen met als doel elkaar te leren kennen en elkaars noden te verhelderen:  

• Bij het binnenkomen werden de deelnemers ingedeeld in gemengde groepjes. Die groepjes kregen de opdracht om voorbeelden van CLB-taken in te delen in de 4 CLB- domeinen.  Daarrond werd in gesprek gegaan tussen CLB en PBD. Dit bracht een gesprek op gang rond taken, rollen en samenwerking.  
• De receptie achteraf bleek ook een zeer waardevol moment waar mensen met elkaar in gesprek gingen. Het bood de mogelijkheid om concrete vragen te stellen vanuit hun praktijksituatie die ze niet in een grote groep durfden voorleggen. Ervaringen werden uitgewisseld en contacten gelegd. 

Via een anonieme vragenlijst (Google forms) wordt bevraagd waar noden liggen bij CLB-medewerkers:   

• Waar ligt jouw professionele nood? (uitleg, methodieken, ondersteuning,  professionalisering, …)  
• Wat gebeurt er al?  Wat gaat al goed? 
• Waar ben je bang voor? Wanneer en waarom ervaar je weerstand?  
• Heb je nog ideeën, suggesties, … ?  

In het beleidsteam worden de noden geclusterd en wordt er afgestemd rond de concretisering en het uitzetten van een tijdslijn. Stap voor stap werken rekening houdend met het tempo van de CLB-medewerker staat hierbij voorop.  

Er werd een nieuw teamconcept doorgevoerd. Om ook onze partners op onze scholen hierop voor te bereiden, werd een webinar opgenomen en verstuurd naar alles directies van onze scholen. In deze webinar werd het vernieuwde teamconcept volledig toegelicht door de directeur van het centrum. Aan de schooldirecties werd gevraagd deze webinar te verspreiden naar hun volledig leerkrachtenteam.  

In het eerste schooljaar dat het nieuwe concept in voegen ging, werd dit op verschillende momenten doorheen het schooljaar geëvalueerd, zowel intern als samen met de scholen. Directies van enerzijds de basisscholen en anderzijds de secundaire scholen werden op twee verschillende momenten in het schooljaar uitgenodigd op het centrum. Tijdens deze vergaderingen gingen ze in gesprek met de directeur van het centrum om het teamconcept te evalueren. Op basis van de verkregen feedback, werd het teamconcept reeds tijdens het eerste schooljaar bijgestuurd om beter in te spelen op de noden van de scholen. Deze evaluatie en bijsturing op basis van de verkregen feedback en monitoring van resultaten zet zich door, ook na twee schooljaren. 

PLAN   

• Aanwezige kennis/vaardigheden/attitudes bij CLB-collega’s naar boven halen en zo versterken.  
• Erkenning geven aan CLB-collega’s (bv. wat zorgt voor weerstand/onzekerheid), aandacht geven aan de uitzonderingen en succeservaringen  
• CLB-collega’s meer motiveren om in te zetten op samenwerking met leerkrachten / leerlingenbegeleiders waar enige openheid is voor samenwerking en/of verandering is – zo werken aan meer mandaat voor consultatieve leerlingenbegeleiding.   

DO  

• Aankondiging CLLB als aandachtspunt in algemene personeelsvergadering bij de opstart schooljaar  
• Concrete opdrachten in kernteams   
• Intervisiemomenten   

CHECK  

• Aan de voorzitters van de kernteams vragen om feedback te verzamelen en te bezorgen  
• In de intervisie: informele feedback noteren   

ACT   

• Borgen of bijsturen   

Beleidsplan rond consultatieve leerlingenbegeleiding met strategische en operationele doelstellingen.

In ons nieuwe beleidsplan dat volgend schooljaar van start gaat werd volgende strategische doelstelling opgenomen: “In 2027 zijn onze medewerkers versterkt om het KP consultatieve leerlingbegeleiding uit te voeren met effecten op de leerling/school”. Hier werden volgende operationele doelstellingen aan gekoppeld:  

OD1: Er is een centrumvisie over consultatieve leerlingbegeleiding  

OD2: Consultatieve leerlingbegeleiding wordt geregistreerd op een gebruiksvriendelijke manier. (hiervoor wachten we even op de uitrol van het samenwerkingsdossier)  

OD3: De schoolnabije CLB-medewerkers zijn geprofessionaliseerd om consultatieve leerlingbegeleiding in te zetten  (REDICODI’s in verhoogde zorg).  

• Schooljaar 23-24 inzetten op opleiding rond ‘taal van moeilijk gedrag’.   

• In schooljaar 24-25 en 25-26 zoeken naar bijkomende opleiding (GOL(L)D, …)  

OD4: De begeleiders zijn alert om ifv de adviezen gegeven na het doorlopen van een HGD-traject, ook het schoolteam te versterken  

OD5: De effecten van de consultatieve leerlingbegeleiding worden in kaart gebracht (PDCA). (hier willen we vooral inzetten op het cyclische proces van CLLB).  

Via een anonieme vragenlijst (Google forms) wordt bevraagd waar noden liggen bij CLB-medewerkers:   

• Waar ligt jouw professionele nood? (uitleg, methodieken, ondersteuning,  professionalisering, …)  
• Wat gebeurt er al?  Wat gaat al goed? 
• Waar ben je bang voor? Wanneer en waarom ervaar je weerstand?  
• Heb je nog ideeën, suggesties, … ?  

In het beleidsteam worden de noden geclusterd en wordt er afgestemd rond de concretisering en het uitzetten van een tijdslijn. Stap voor stap werken rekening houdend met het tempo van de CLB-medewerker staat hierbij voorop.  

Het beleid neemt initiatief om een werkgroep rond het thema ‘consultatieve leerlingenbegeleiding’ op te starten met vast ingeplande overlegmomenten in de jaarkalender. Er wordt gezocht naar een 10-tal vrijwilligers die 5x per jaar willen samenkomen.     

Doelstellingen van de werkgroep:    

• Relevante info die binnenkomt onderling delen en kritisch bespreken   
• Nieuwe inzichten toepassen en inoefenen op concrete casussen binnen de werkgroep om zelf sterker te worden en te ervaren welke winst het kan opleveren.   
• Samen creëren van een centrumvisie   
• Plan opmaken hoe deze visie en nieuwe inzichten, vaardigheden en attitude te verspreiden naar alle medewerkers. Elke medewerker van de werkgroep neemt hierin een collectieve verantwoordelijkheid op.   

Professionaliseren door een themadag voor alle collega’s te organiseren. 

Alle disciplines waren vertegenwoordigd.  

PLANNING

9:00 – 9:15      inloop 
9:15 – 9:55     plenaire toelichting introductie consultatieve leerlingenbegeleiding 
10:00 – 12:45  voormiddagsessie vorming 
12:45 – 13:30  middagpauze 
13:30 – 16:15  namiddagsessie workshops 

Plenaire presentatie

Omschrijving van wat consultatieve leerlingenbegeleiding inhoudt, verschillende wegen naar consultatieve leerlingenbegeleiding, voorbeelden en leidende principes. Dit werd interactief gebracht aan de hand van een mentimeter.   

Voormiddagsessie vorming 

De collega’s hebben op voorhand een keuze gemaakt uit twee vormingen (aangeboden door externen):

• Optie 1: Basisvorming verbindende communicatie 
  • Omschrijving: Een communicatiemethode met respect voor wat zowel de ontvanger als de zender nodig heeft, dat is verbindende communicatie. Het gevolg? Openhartigheid, respectvolle expressie en empathie. 
  • Wie: Dr. Ilse Dapper, arts-specialist met een groot hart voor soft skills
• Optie 2: Een gidsende aanpak om anderen te motiveren  
  • Omschrijving: Hoe stel je jezelf op wanneer er een consultatieve vraag van de school op je af komt? Wat doe je als het CLB een onder- of achterliggende vraag herkent en dit naar boven wil halen? Hoe kan je de school zelf tot meer inzicht laten komen? Hoe pak je een gesprek met de school op een motiverende wijze aan? De vorming combineert inzichten van motiverende gespreksvoering, coaching en de zelfdeterminatietheorie om het partnerschap met de school te versterken.  
  • Wie: Hedda Simons is ontwikkelingsgericht coach en docent in motiverende gespreksvoering (https://www.reloadantwerp.be/iets-over-mij)

Namiddagsessie met workshops

Drie workshops werden voorzien. Aan de hand van een doorschuifsysteem volgde iedereen elke workshop.

• Workshop 1 (30 minuten): presentatie van methodiek consultatieve leerlingenbegeleiding (opgemaakt in de werkgroep, inspiratie uit de goede praktijken van het lerend netwerk/PLG GO!) en verschil tussen methodiek en kernactiviteit zoals gebracht in het lerend netwerk.  De methodiek omvat een leidraad rond hoe je consultatief aan de slag kan gaan (een stappenplan) met inspiratievragen om het gesprek met leerkrachten te voeren.   Het omvat ook een invuldocument dat meteen bruikbaar is in de praktijk.   (Deze methodiek is terug te vinden op de Prodia-website als 1 van de goede praktijken vanuit het project.) 
• Workshop 2 (55 minuten) : ‘kletspot’ : Er wordt per tafel een bokaal voorzien met thema’s.   Er wordt een thema getrokken en daarover gesproken wie wat op dit moment al consultatief doet rond dat thema (focus op competenties, kennis en vaardigheden). 

Richtvragen: 

• Wie heeft rond dit thema reeds consultatief gewerkt (korte toelichting)? 
  • Wat is hierover beschikbaar in ons centrum? 
  • Waar kunnen we dat nu terugvinden? Denk hierbij zeker aan smartschool en de infotheek. 
  • Hoe kan de informatie (beter) verzameld worden? Hoe kunnen we die informatie delen binnen het centrum? 
  • Wat heb je nog nodig om consultatief hierrond aan de slag te gaan? Denk aan competenties, attitudes, vaardigheden, … 

Thema’s en een voorbeeld indien het gesprek niet op gang komt: 

1. Vermoeden mishandeling, verwaarlozing 
   vb. Klasgenoten van een meisje, 6de leerjaar, zeggen dat het meisje thuis geslagen wordt. De school vraagt hoe ze hiermee aan de slag moeten gaan. 
2. Sociale vaardigheden 
   vb. Jongen, 13 jaar, is heel verlegen, heeft geen vrienden. De school vraagt zich af of ze hiermee iets moeten doen? 
3. Gedragsproblemen 
   vb. Meisje, 3de leerjaar, stoort de lessen (propjes gooien, luidop praten, rondwandelen, …). De juf vraagt hoe ze hiermee aan de slag moet gaan? 
   vb. Meisje, 16 jaar, is reeds meerdere malen op school betrokken geweest bij conflicten tussen leerlingen. De school vraagt hoe ze hiermee aan de slag moeten gaan? 
4. Ouderbetrokkenheid 
   vb. De ouders van een jongen, 1ste leerjaar, zijn niet naar het oudercontact gekomen. De jongen zijn huiswerk is vaak niet gemaakt, zijn boekentas is een rommeltje. De zorgcoördinator krijgt de ouders telefonisch niet te pakken. Wat kan de school nog ondernemen? 
5. Leerproblemen 
   vb. Meisje, 4de leerjaar, schrijft heel traag, heeft daardoor moeite met schrijfopdrachten, het maken van toetsen, het bijhouden van haar werkboeken, … Hoe kan de school haar helpen? 
6. Leerplicht 
   vb. In een klas, 3 Bedrijf en Organisatie, wordt regelmatig klassikaal gespijbeld. Wat kan het leerkrachtenteam ondernemen om dit tegen te gaan? 
7. Studiekeuze: overgangen binnen gc of iac 
   vb. De school hoort van ouders dat jongen, 12 jaar, 1ste middelbaar, de diagnose ASS heeft. De school vraagt aan het CLB een verslag GC. 
8. Hygiëne 
   vb. De school vertelt over een meisje, 13 jaar, waarover leerkrachten en medeleerlingen komen klagen over een lichaamsgeur. Kan het CLB het meisje aanspreken tijdens het medisch onderzoek? 
9. Eetstoornissen 
   vb. Jongen, 15 jaar, is volgens de leerkrachten, opvallend vermagerd de voorbije maanden. Zijn vrienden vertellen dat hij ‘s middags niet eet. De school maakt zich zorgen, wat moeten ze doen? 
10. Tienerzwangerschappen 
    vb. Meisje, 16 jaar, heeft aan de leerlingenbegeleider een zwangerschapstest gevraagd. Wat moet ze doen? 
11. Gender 
    vb. Leerling, 14 jaar, geboren als meisje, identificeert zich als jongen, wilt zich bij LO niet bij de meisjes omkleden. Wat kan de school bieden? 
12. Grensoverschrijdend gedrag 
    vb. Jongen, 17 jaar, stuurt bijna dagelijks berichten via smartschool naar zijn leerkracht Frans, ook in het weekend. Hij verwacht meteen een antwoord, zo niet, stuurt hij een dwingender bericht. De jongen sprak haar hierop ook al eens aan in de les. De leerkracht weet niet hoe ze haar grenzen duidelijk kan maken naar hem. 
13. Hoogbegaafdheid 
    vb. De ouders van een jongen, 10 jaar, vragen aan de school of hij geen jaartje mag overslaan. De jongen verveelt zich in de klas, de leerstof is te gemakkelijk. De school had dit zelf niet in gedachten en weet niet goed hoe hierop te reageren. 

• Workshop 3 (1u05): oefening met aanspreekpunten binnen ons centrum.  

De aanspreekpunten komen iets vertellen over hun thema (bv. rouw, executieve functies, …). Het doel is om collega’s ‘warm te maken’ om ook aanspreekpunt te worden. De vraag wordt gesteld: “Wat maakt dat je aanspreekpunt geworden bent voor dit thema?” 

Doorwerkdagen voor CLB’ers rond thema kleuters  

3de trimester 2022-2023  

Verschillende noden van CLB-collega’s werden vastgesteld:  

• We voelen in onze verschillende teams een nood aan meer expertise op vlak van kleuters, een toenemende vraag en complexere vragen bij steeds jongere kleuters, nood aan meer afspraken op centrumniveau 
• Het medisch team voelt een nood aan wetenschappelijk gefundeerde info en eenvormige adviezen die bruikbaar zijn tijdens het medisch onderzoek 1ste kleuter  

 N.a.v. bovenstaande hebben we een brainstorm georganiseerd op centrumniveau.  Volgende vragen werden gesteld:  

• Waar loop je tegenaan? 
• Wat loopt goed? Waar hebben we antwoorden op? Waar zijn succeservaringen? Waar zitten uitzonderingen? 
• Wat hebben we al geprobeerd? Welke materialen hebben we al? Wat doen we al? 
• Welke partners hebben we? Wie kan ons helpen? 
• Waar willen we naartoe en wat is de eerste stap die we kunnen zetten? Wanneer is het goed genoeg?  

September 2023 

• Het medisch team werkt materialen uit en verzamelt bestaande materialen en zetten dit in een map op de server, vb.: eetgewoontes, slapen, zindelijkheid, voorhuid, oogjes, houding, tutje, mond en tanden, taal 

• Alle medewerkers die in contact komen met kleuters werden uitgenodigd op een doorwerkdag op centrumniveau  

INHOUD: 

• Het medisch team licht materialen op de server toe die ze hebben uitgewerkt
  • De gekende materialen worden onder de loep genomen, vb.: Kleuters met extra zorg van Marc Boone, Prodiabrief kleuters, schoolrijpheid tips voor thuis, SIG kleuters veilig oversteken, …  

Voor elk materiaal bekijken we hoe bruikbaar wij dit vinden als CLB en welke info je hierin vindt voor volgende domeinen:  cognitief functioneren, executieve functies en werkhouding, lezen en spellen, motoriek, socio-emotioneel, spraak en taal, wiskunde 

• Een medewerker van de PBD komt spreken over de normale ontwikkeling bij kleuters:  wat in brede basiszorg en verhoogde zorg?  

Februari 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau: 
  • GIO en leerondersteuners werden als belangrijke partners uitgenodigd.  
  • In groepjes op het CLB werden (goede) ervaringen uitgewisseld om van elkaar te kunnen leren 
• Evaluatie pedagogische studiedag CLB (lezing van Katelijne Van Lommel): Er werd stil gestaan bij de vraag “hoe kunnen we dit meenemen in onze kleuterwerking?” 

Maart 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau:  

Casusbespreking met welzijnspartners werd georganiseerd.  Op volgende vragen werd een antwoord gezocht:  

• Wat zou je kunnen doen voor deze kleuter in deze klas o.b.v. de informatie in de kleutermap? 
  • Welke ideeën hebben we nog? Welke extra zaken kunnen we o.b.v. deze casusbespreking aanvullen in de kleutermap? 
  • Welke dingen vragen we veel en lijken in een klas niet haalbaar? 
  • Welke zaken/informatie missen we nog? 
  • Wat kan je doen in welke fase? 

Schooljaar 2024-2025 

• Psycho-educatie werd verder uitgewerkt vanuit evaluatie doorwerkdag maart waarin werd vastgesteld dat hier nood aan is.  

Aanpak : 

• op volgende personeelsvergadering (PV) bekijken wat we precies verder willen uitwerken of er al bestaande materialen zijn die we kunnen gebruiken (Vb.: huisje van Katelijne Van Lommel, window of tolerance, …)  Op PV’s is aandacht voor afstemming op noden en terugkoppeling. 
  • we willen zowel visueel als verbaal materiaal, op niveau van leerkracht, ouders en leerlingen 
  • werken we dit zelf uit of kijken we op niveau van de provincie? 

Algemene evaluatie 

Deze manier van werken dringt meer door, heeft een langdurig effect, het hele team is betrokken. 

• We staan als team samen stil bij onze werking rond kleuters.  
• We zoeken multidisciplinair naar bruikbare werkvormen.  
• We houden het onderwerp kleuters een langere tijd vast. 
• We vertrekken vanuit de noden die we hebben. 
• We krijgen nieuwe inzichten en inspiratie voor andere zaken in onze aanpak. 
• We proberen vormingen te koppelen aan onze doorwerkdagen.  
• We denken erover na om onze volgende stap in preventief werken ook binnen het niveau kleuters uit te werken.  
• We borgen deze info voor nieuwe collega’s door alles te verzamelen onder de kleutermap op de server. 

Doelstellingen:

• Consultatief werken introduceren bij alle medewerkers 
• Meteen ook enkele zorgcoördinatoren, leerlingenbegeleiders en leerkrachten van de scholen erbij betrekken 

Hoe?    

• We denken dat er CLB intern zeer veel competenties aanwezig zijn. Dit ondersteunen we door het aanleveren van een concrete leidraad waarmee medewerkers aan de slag kunnen + info die vanuit het lerend netwerk gedeeld wordt (concreet: do’s en don’ts verbinding + leidraad GO! CLB Nova)  
• Concreet streven we per medewerker van de teams schoolnabije CLB-medewerkers  OLB en PSF naar minstens 1 consultatief gesprek met een leerkracht.    
  • We zoeken een leerkracht waarbij de kans op positieve ervaring bestaat, met andere woorden een leerkracht waarmee er al een goede verbinding is en daarnaast ook een bereidheid tot verandering.    
  • We leggen de focus op het durven aan de slag gaan. Iedere medewerker kan daarbij zijn eigen weg zoeken (alleen, samen met een collega, …)   
• Na evaluatie willen we ervaringen gebruiken om hetzelfde principe (olievlek) toe te passen.   

Resultaat?    

• oplijsten en bundelen van alle ervaringen met specifieke aandacht voor positieve ervaringen en wat we hieruit kunnen leren. Daarmee beogen we …      
  • de motivatie om aan de slag te gaan met consultatieve begeleiding de komende jaren verder zien groeien.   
  • te kunnen aantonen dat verbinding maken met leerkrachten positieve invloed heeft op de zorg voor leerlingen.  
• Eens je dan met die scholen en/of leerkrachten die ervoor open staan, je skills hierin verfijnd hebt en meer succeservaringen beleefd hebt, kan je dan – met meer bagage- naar je moeilijkere scholen trekken. 
• Er zijn verschillende snelheden per vestiging en per team in het consultatief werken. We willen iedereen motiveren maar zijn er ons van bewust dat dit niet overal en bij iedereen op korte termijn te realiseren is. De olievlek zal bij het ene team/de ene vestiging sneller verspreiden dan bij het andere.   

Doorwerkdagen voor CLB’ers rond thema kleuters  

3de trimester 2022-2023  

Verschillende noden van CLB-collega’s werden vastgesteld:  

• We voelen in onze verschillende teams een nood aan meer expertise op vlak van kleuters, een toenemende vraag en complexere vragen bij steeds jongere kleuters, nood aan meer afspraken op centrumniveau 
• Het medisch team voelt een nood aan wetenschappelijk gefundeerde info en eenvormige adviezen die bruikbaar zijn tijdens het medisch onderzoek 1ste kleuter  

 N.a.v. bovenstaande hebben we een brainstorm georganiseerd op centrumniveau.  Volgende vragen werden gesteld:  

• Waar loop je tegenaan? 
• Wat loopt goed? Waar hebben we antwoorden op? Waar zijn succeservaringen? Waar zitten uitzonderingen? 
• Wat hebben we al geprobeerd? Welke materialen hebben we al? Wat doen we al? 
• Welke partners hebben we? Wie kan ons helpen? 
• Waar willen we naartoe en wat is de eerste stap die we kunnen zetten? Wanneer is het goed genoeg?  

September 2023 

• Het medisch team werkt materialen uit en verzamelt bestaande materialen en zetten dit in een map op de server, vb.: eetgewoontes, slapen, zindelijkheid, voorhuid, oogjes, houding, tutje, mond en tanden, taal 

• Alle medewerkers die in contact komen met kleuters werden uitgenodigd op een doorwerkdag op centrumniveau  

INHOUD: 

• Het medisch team licht materialen op de server toe die ze hebben uitgewerkt
  • De gekende materialen worden onder de loep genomen, vb.: Kleuters met extra zorg van Marc Boone, Prodiabrief kleuters, schoolrijpheid tips voor thuis, SIG kleuters veilig oversteken, …  

Voor elk materiaal bekijken we hoe bruikbaar wij dit vinden als CLB en welke info je hierin vindt voor volgende domeinen:  cognitief functioneren, executieve functies en werkhouding, lezen en spellen, motoriek, socio-emotioneel, spraak en taal, wiskunde 

• Een medewerker van de PBD komt spreken over de normale ontwikkeling bij kleuters:  wat in brede basiszorg en verhoogde zorg?  

Februari 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau: 
  • GIO en leerondersteuners werden als belangrijke partners uitgenodigd.  
  • In groepjes op het CLB werden (goede) ervaringen uitgewisseld om van elkaar te kunnen leren 
• Evaluatie pedagogische studiedag CLB (lezing van Katelijne Van Lommel): Er werd stil gestaan bij de vraag “hoe kunnen we dit meenemen in onze kleuterwerking?” 

Maart 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau:  

Casusbespreking met welzijnspartners werd georganiseerd.  Op volgende vragen werd een antwoord gezocht:  

• Wat zou je kunnen doen voor deze kleuter in deze klas o.b.v. de informatie in de kleutermap? 
  • Welke ideeën hebben we nog? Welke extra zaken kunnen we o.b.v. deze casusbespreking aanvullen in de kleutermap? 
  • Welke dingen vragen we veel en lijken in een klas niet haalbaar? 
  • Welke zaken/informatie missen we nog? 
  • Wat kan je doen in welke fase? 

Schooljaar 2024-2025 

• Psycho-educatie werd verder uitgewerkt vanuit evaluatie doorwerkdag maart waarin werd vastgesteld dat hier nood aan is.  

Aanpak : 

• op volgende personeelsvergadering (PV) bekijken wat we precies verder willen uitwerken of er al bestaande materialen zijn die we kunnen gebruiken (Vb.: huisje van Katelijne Van Lommel, window of tolerance, …)  Op PV’s is aandacht voor afstemming op noden en terugkoppeling. 
  • we willen zowel visueel als verbaal materiaal, op niveau van leerkracht, ouders en leerlingen 
  • werken we dit zelf uit of kijken we op niveau van de provincie? 

Algemene evaluatie 

Deze manier van werken dringt meer door, heeft een langdurig effect, het hele team is betrokken. 

• We staan als team samen stil bij onze werking rond kleuters.  
• We zoeken multidisciplinair naar bruikbare werkvormen.  
• We houden het onderwerp kleuters een langere tijd vast. 
• We vertrekken vanuit de noden die we hebben. 
• We krijgen nieuwe inzichten en inspiratie voor andere zaken in onze aanpak. 
• We proberen vormingen te koppelen aan onze doorwerkdagen.  
• We denken erover na om onze volgende stap in preventief werken ook binnen het niveau kleuters uit te werken.  
• We borgen deze info voor nieuwe collega’s door alles te verzamelen onder de kleutermap op de server. 

Doorwerkdagen voor CLB’ers rond thema kleuters  

3de trimester 2022-2023  

Verschillende noden van CLB-collega’s werden vastgesteld:  

• We voelen in onze verschillende teams een nood aan meer expertise op vlak van kleuters, een toenemende vraag en complexere vragen bij steeds jongere kleuters, nood aan meer afspraken op centrumniveau 
• Het medisch team voelt een nood aan wetenschappelijk gefundeerde info en eenvormige adviezen die bruikbaar zijn tijdens het medisch onderzoek 1ste kleuter  

 N.a.v. bovenstaande hebben we een brainstorm georganiseerd op centrumniveau.  Volgende vragen werden gesteld:  

• Waar loop je tegenaan? 
• Wat loopt goed? Waar hebben we antwoorden op? Waar zijn succeservaringen? Waar zitten uitzonderingen? 
• Wat hebben we al geprobeerd? Welke materialen hebben we al? Wat doen we al? 
• Welke partners hebben we? Wie kan ons helpen? 
• Waar willen we naartoe en wat is de eerste stap die we kunnen zetten? Wanneer is het goed genoeg?  

September 2023 

• Het medisch team werkt materialen uit en verzamelt bestaande materialen en zetten dit in een map op de server, vb.: eetgewoontes, slapen, zindelijkheid, voorhuid, oogjes, houding, tutje, mond en tanden, taal 

• Alle medewerkers die in contact komen met kleuters werden uitgenodigd op een doorwerkdag op centrumniveau  

INHOUD: 

• Het medisch team licht materialen op de server toe die ze hebben uitgewerkt
  • De gekende materialen worden onder de loep genomen, vb.: Kleuters met extra zorg van Marc Boone, Prodiabrief kleuters, schoolrijpheid tips voor thuis, SIG kleuters veilig oversteken, …  

Voor elk materiaal bekijken we hoe bruikbaar wij dit vinden als CLB en welke info je hierin vindt voor volgende domeinen:  cognitief functioneren, executieve functies en werkhouding, lezen en spellen, motoriek, socio-emotioneel, spraak en taal, wiskunde 

• Een medewerker van de PBD komt spreken over de normale ontwikkeling bij kleuters:  wat in brede basiszorg en verhoogde zorg?  

Februari 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau: 
  • GIO en leerondersteuners werden als belangrijke partners uitgenodigd.  
  • In groepjes op het CLB werden (goede) ervaringen uitgewisseld om van elkaar te kunnen leren 
• Evaluatie pedagogische studiedag CLB (lezing van Katelijne Van Lommel): Er werd stil gestaan bij de vraag “hoe kunnen we dit meenemen in onze kleuterwerking?” 

Maart 2024 

• Doorwerkdag op centrumniveau:  

Casusbespreking met welzijnspartners werd georganiseerd.  Op volgende vragen werd een antwoord gezocht:  

• Wat zou je kunnen doen voor deze kleuter in deze klas o.b.v. de informatie in de kleutermap? 
  • Welke ideeën hebben we nog? Welke extra zaken kunnen we o.b.v. deze casusbespreking aanvullen in de kleutermap? 
  • Welke dingen vragen we veel en lijken in een klas niet haalbaar? 
  • Welke zaken/informatie missen we nog? 
  • Wat kan je doen in welke fase? 

Schooljaar 2024-2025 

• Psycho-educatie werd verder uitgewerkt vanuit evaluatie doorwerkdag maart waarin werd vastgesteld dat hier nood aan is.  

Aanpak : 

• op volgende personeelsvergadering (PV) bekijken wat we precies verder willen uitwerken of er al bestaande materialen zijn die we kunnen gebruiken (Vb.: huisje van Katelijne Van Lommel, window of tolerance, …)  Op PV’s is aandacht voor afstemming op noden en terugkoppeling. 
  • we willen zowel visueel als verbaal materiaal, op niveau van leerkracht, ouders en leerlingen 
  • werken we dit zelf uit of kijken we op niveau van de provincie? 

Algemene evaluatie 

Deze manier van werken dringt meer door, heeft een langdurig effect, het hele team is betrokken. 

• We staan als team samen stil bij onze werking rond kleuters.  
• We zoeken multidisciplinair naar bruikbare werkvormen.  
• We houden het onderwerp kleuters een langere tijd vast. 
• We vertrekken vanuit de noden die we hebben. 
• We krijgen nieuwe inzichten en inspiratie voor andere zaken in onze aanpak. 
• We proberen vormingen te koppelen aan onze doorwerkdagen.  
• We denken erover na om onze volgende stap in preventief werken ook binnen het niveau kleuters uit te werken.  
• We borgen deze info voor nieuwe collega’s door alles te verzamelen onder de kleutermap op de server. 

Blijvende herhaling op verschillende niveau’s en binnen verschillende structuren zorgt ervoor dat implementatie wordt versterkt. Dit kan gebeuren op verschillende manieren :  

• Personeelsvergadering: “consultatieve leerlingenbegeleiding” als vast agendapunt om bepaalde principes/concepten op te frissen, bij voorkeur op een actieve manier (mentimeter, quiz, …)  
• Via overleggroepen, expertisegroepen, werkgroepen:  theoretische principes diepgaander bekijken, inoefening  via casussen, brainstorm rond implementatie, …
• Sterrolhouder / ambassadeur / teamrol “consultatieve leerlingenbegeleiding” / … Dit zijn aanspreekpunten die de bril van consultatieve leerlingenbegeleiding opzetten en bewaken dat we dit kernproces voldoende en volgens visie inzetten. Daarnaast hebben deze medewerkers  oog voor consultatieve kansen binnen casusbesprekingen. 

Een centrumraad werd georganiseerd met als doel noden, visie leerkrachten en scholen te bevragen en tot onderlinge afstemming te komen.   

De centrumraad bestond uit 2 delen.  

• Het eerste deel hebben we gebruikt om uitleg te geven over de ELP’s: hoe zijn de scholen geselecteerd en hoe zien we de toekomst. In het kader van het ‘naar voor organiseren’ en het ondersteunen van de school, gingen we op zoek naar input vanuit de school (waar liggen in grote lijnen de noden van de scholen).  
• In het tweede deel gingen we aan de slag met het thema “Iedereen aan de slag met de juiste hulpvraag”.  
  • De aanleiding van dit thema is dat de trajectteams op een bepaald moment van het schooljaar overvol zitten waardoor we moeten prioriteren in onze hulpvragen of casussen moeten uitstellen naar het volgende schooljaar. Daarnaast zien we het aantal vragen en de complexiteit van de vragen de laatste jaren toenemen. Dit heeft een impact op iedereen. 
  • De doelstelling: iedereen aan de slag met de juiste hulpvraag: rolverduidelijking (als een trajecter bezig is met onthaalvragen dan heeft die minder tijd voor echt trajecten, als een onthaler bezig is met vragen die een school kan opnemen, geen tijd voor echte onthaalvragen…), goede doorstroom (flow) 
  • Aanpak: 
    • We hebben aan de centrumraad (vertegenwoordiging van onze scholen) toegelicht dat we hiermee aan de slag gegaan zijn binnen ons CLB (was een traject op startdag en centrumdag en de rest van het vorig schooljaar) -> aanpak op 3 niveaus:
    • beleid: keuze voor extra middelen onthaalteam (meer inzetten op preventie, leersteun GC’s, CLLB), mensen ondersteunen om scholen te versterken 
    • onthaalteam: laten nadenken over inzet van hun tijd, verhouding scholen, hoe verder aanpakken 
    • trajectteams: laten nadenken over afsluiten trajecten. 
  • Scholen bij elke stap nodig, input van hen om te weten hoe we hier goed mee kunnen omgaan. In drie groepen (scholen, onthaler(s), beleid) gingen we aan de slag met volgende vragen: 
    • Reflectie over de visie en aanpak van CLB. Hebben jullie hier aanvullingen bij? 
    • Hoe kunnen we er nog meer voor zorgen dat iedereen met de juiste vragen bezig is? 
    • Hoe gaan we om met stijging GC’s wetende dat er niet meer middelen zijn? 
  • De reacties waren constructief en positief. We zijn met hun input verder aan de slag gegaan. Dit krijgt een vervolg op onze volgende centrumdag, PV en startdag. 

TOPunt Gent (een netoverstijgende vzw van de 3 Gentse CLB’s) organiseert HGW-vormingen voor de CLB-medewerkers in tandem met hun leerlingbegeleider/zorgcoördinator van de school, oorspronkelijk onder de naam ‘HGW in duo’. Ondertussen is dit initiatief geëvolueerd naar vormingen waarbij ook wel eens een ondersteuner en/of een pedagogische begeleider aansluit. Inhoudelijk gaat het immers over de (handelingsgerichte) samenwerking van alle partners binnen het zorgcontinuüm, vnl binnen de verhoogde zorg en uitbreiding van zorg.  Het doel is tot een gedeelde en gedragen visie en verantwoordelijkheid te komen, een SAMEN-verhaal waarbinnen ieders rol duidelijk is.   

Een eerste halve dag ligt de klemtoon op de handelingsgerichte samenwerking op niveau van de verhoogde zorg. De HGW-uitgangspunten worden gelinkt aan theoretische inzichten en krijgen een praktische vertaling naar de onderwijspraktijk. 

1. Zo wordt aan de hand van een oefening het cruciale belang van doelgericht werken duidelijk gemaakt. 

2. De afstemming en wisselwerking in de klas kunnen we o.a. in kaart brengen met de vragenlijst inzake onderwijsleersituatie. 

3. Onderwijsbehoeften staan centraal, ook als we kijken naar wat essentieel is voor één, misschien nuttig is voor iedereen. 

4. De leerkracht doet ertoe en al zeker als we rekening houden met wat echt werkt in onderwijs op basis van onderzoek. 

5. Via een waarderend interview ondervinden deelnemers aan den lijve wat het beklemtonen van het positieve doet met een persoon. 

6. Constructieve samenwerking is belangrijk, ook als het moeilijk gaat… 

7. Systematiek en transparantie kunnen we duidelijk maken in de stappen van leerlingbespreking. 

Tijdens een tweede halve dag wordt ingegaan op de samenwerking tussen het CLB en partners in een handelingsgericht diagnostisch traject. We hebben het over de kansen en risico’s van labelen en hoe we voorbij het label kijken. Wat is de rol van elke samenwerkingspartner in elke fase van een HGD-traject? We vergeten daarbij niet het belang van de samenwerking met ouders en leerlingen zelf. Hoe gaan we samen van maximaal wenselijke aanbevelingen naar minimaal noodzakelijke adviezen. 

Binnen onze scholengroep hebben wij een zorggroepje waar zowel afgevaardigden uit het CLB, het Leersteuncentrum als zorgcoördinatoren uit het BaO en leerlingbegeleiders uit het SO samenkomen. Tijdens deze overlegmomenten wordt er samen stilgestaan rond zorgthema’s en moeilijkheden die elk van deze partijen in hun beleid rond zorg tegenkomen. Vanuit dit zorggroepje worden de violen gelijk gestemd, proberen we onze aanpak en visie op elkaar af te stemmen en worden er documenten en strategieën ontwikkeld die dan nadien worden uitgedragen naar alle scholen binnen onze scholengroep. Op deze manier wordt gewerkt aan gedeelde gedragenheid.   

Voorbeelden van thema’s die reeds aan bod kwamen: 

• Feedback vanuit het leersteuncentrum over de GC verslagen met als doel de inhoud van onze GC en IAC verslagen optimaliseren en zorgen dat leersteun sneller kan opstarten.  
  • Wat ervaren zij als zeer zinvol en bruikbaar?  
  • Welke informatie is geen meerwaarde voor hen? 
• Uitwerken van een gezamenlijk beleid rond de opstart van leersteun. Wie neemt welke taak op en welke onderwerpen worden besproken?  

Tenslotte hebben we een zeer nauwe samenwerking met onze scholengroep en ons Leersteuncentrum rond onze signaalfunctie. Sinds dit schooljaar hebben we deze opengetrokken naar alle partijen. Op elke school zijn er gesprekken geweest tussen: 

• School 
• CLB 
• Leersteuncentrum 
• Scholengroep : Coördinerend directeur was op alle gesprekken aanwezig. 

Zowel CLB en leersteuncentrum hadden gegevens verzameld vanuit hun werking over de school. Deze werden met elkaar vergeleken en besproken. De coördinerend directeur van de scholengroep was steeds aanwezig om ook de school te ondersteunen in hoe zij vanuit hun cijfermateriaal dit verhaal kunnen aanvullen. Dit leidde vaak tot een boeiend gesprek over het zorgbeleid op school waarbij gezamenlijk nagedacht werd over een plan van aanpak.  

We versturen een nieuwsbrief aan onze scholen waarin we vanuit de verschillende domeinen aandacht vragen voor bepaalde onderwerpen of vertellen waar we op dat moment mee bezig zijn. De centrumraden worden aangekondigd. Er wordt verwezen naar de website enz..  

Zo trachten we de scholen mee te nemen in onze werking en houden we belangrijke thema’s in de focus.   

CLB en PBD organiseren ontmoetingsdagen met als doel elkaar te leren kennen en elkaars noden te verhelderen:  

• Bij het binnenkomen werden de deelnemers ingedeeld in gemengde groepjes. Die groepjes kregen de opdracht om voorbeelden van CLB-taken in te delen in de 4 CLB- domeinen.  Daarrond werd in gesprek gegaan tussen CLB en PBD. Dit bracht een gesprek op gang rond taken, rollen en samenwerking.  
• De receptie achteraf bleek ook een zeer waardevol moment waar mensen met elkaar in gesprek gingen. Het bood de mogelijkheid om concrete vragen te stellen vanuit hun praktijksituatie die ze niet in een grote groep durfden voorleggen. Ervaringen werden uitgewisseld en contacten gelegd.