Bouwsteen: Macroniveau en chronosysteem
Macroniveau
Naast de factoren die op een directe of indirecte manier het functioneren van een leerling beïnvloeden, heeft ook de bredere maatschappij invloed op de leerling zelf, zijn thuis- en leefcontext en de schoolcontext.
We denken hier aan de diensten, systemen en het beleid van de maatschappij, de fysieke omgeving waarbinnen de belangrijke actoren zich bevinden en de maatschappelijke attitudes. Voorbeelden hiervan zijn leerlingen die hun studiekeuze noodgedwongen moeten aanpassen omdat een studierichting te duur is of omdat ze hiervoor op internaat zouden moeten gaan, de mate waarin een maatschappij openstaat voor diverse of inclusieve school- en werkomgevingen, de beleidsmatige initiatieven die worden genomen om gelijke onderwijskansen mogelijk te maken, de maatschappelijke status van bepaalde studierichtingen, de aanwezigheid van toegankelijke tolkendiensten…
Binnen onderwijs is het gemeenschappelijk doel om voor elke leerling het recht op onderwijs, de financiële toegankelijkheid van onderwijs, de participatie aan het onderwijs en gelijke onderwijskansen te garanderen. Zicht hebben op belemmerende en bevorderende factoren op maatschappelijk niveau bieden aanknopingspunten om aanwezige factoren van achterstelling of drempels te kunnen overwinnen.
Chronosysteem
Binnen diagnostiek focussen we hoofdzakelijk op het hier en nu. Sommige gebeurtenissen uit het verleden hadden echter zo’n grote invloed op de leerling of zijn context dat ze ook nu nog een belangrijke factor zijn om mee in kaart te brengen. Denk maar aan hoe het veranderen van woonplaats of school op sommige leerlingen een positieve en op andere een negatieve invloed kan hebben of hoe eigen opvoedingservaringen van ouders mee bepalen hoe ze de opvoeding van hun kinderen vormgeven. Ook gebeurtenissen op macroniveau hebben een impact op zowel de leerling, de thuis- en leefcontext als schoolse context, zoals de positieve en negatieve gevolgen van de opkomst van covid-19 en de Oekraïnecrisis.
Het chronosysteem gaat niet enkel over de invloed van gebeurtenissen in het verleden op het hier en nu. Soms zijn er ook onzekerheden over de toekomst die een belangrijke rol spelen binnen het huidig functioneren van een leerling: de impact van een chronische ziekte of een degeneratieve stoornis, leerlingen die onzeker zijn over hun verblijfstatus…
Aan gebeurtenissen in het verleden en onzekerheden over de toekomst kan niets veranderd worden. Ook de invloed van het macroniveau kan niet zomaar worden gekeerd. Toch zijn dit belangrijke elementen om in kaart te brengen. Door zich bewust te zijn van de positieve of negatieve invloed die deze factoren hebben (gehad) en de manier waarop leerling en context naar deze factoren kijken, ontstaan er aanknopingspunten voor het handelen in het hier en nu. Veranderen is niet zo gemakkelijk maar (h)erkenning opent mogelijkheden voor dialoog en nieuwe perspectieven.